Dowody na stosowanie praktyk
leczniczych przypominających dzisiejszą akupunkturę pochodzą z obszaru
Chin i Mongolii sprzed około 4000-10000 lat p.n.e. czyli Neolitu. W
wykopaliskach znaleziono datowane na ten okres gładzone, kamienne narzędzia
wielorakiego użytku stosowane w leczeniu (w dziełach sprzed 2000 lat
nazywane były kamieniami bian). Według Plain Questions metoda wykorzystująca
nakłucia kamiennymi igłami rozwinęła się na wschodnim wybrzeżu Chin
i miała ścisły związek z rybołówstwem, natomiast leczenie przyżeganiem
miało swoje początki na północy kraju, gdzie klimat był bardziej surowy.
Około 3000 lat temu, za czasów panowania cesarza Huang Ti zwanego
Żółtym znano już sposób leczenia polegający na stosowaniu ucisku i
płytkich nakłuć. Pojawiły się w użyciu igły wykonane z brązu. Równocześnie
przez cały czas formowała się i rozwijała filozofia Yin Yang, Teoria
Pięciu Elementów, techniki badania tętna. Około XII wieku p.n.e. Wraz
z poznaniem techniki wytopu żelaza zaczęto stopniowo wprowadzać do
użytku stalowe, a następnie srebrne i złote.
W okresie Wojujących Cesarstw tj. około V wieku p.n.e., kiedy metody
lecznicze jak nakłuwanie, przyżeganie, leczenie ziołami rozwinięte
były na wysokim poziomie, zaczęły pojawiać się pierwsze dzieła medyczne.
Kanon Medycyny Wewnętrznej najstarsze zachowane do dziś dzieło medycyny
chińskiej, opracowane przez lekarzy nadwornych cesarza Huang Ti zawiera
omówienie ówczesnej wiedzy na temat filozofii, fizjologii, przebiegu
meridianów, zasady diagnozy i zapobiegania chorobom, akupunktury i
ziołolecznictwa.
Dalszy rozwój akupunktury dokonał się dzięki lekarzom w okresie Trzech
Królestw (tj. do III w n.e.). Hua To rozwinął zastosowanie ziół i nakłuć
w analgezji, Zhang Zhongjing położył nacisk na kombinację w terapii
ziół i akupunktury, poszerzył także naukę o różnicowaniu syndromów.
W tym czasie tworzyły się podstawy teoretyczne medycyny chińskiej.
Problem precyzyjnej lokalizacji punktów akupunkturowych pozostawał
nadal otwarty. Pierwszym dziełem podsumowującym wiedzę na wspomniany
temat było Systematic Clasic of Acupuncture and Moxibustion napisane
przez Huangfu Mi. Zawierała ona także najnowsze dane na temat Teorii
Pięciu Elementów, Zang-Fu, budowy całej sieci kanałów energetycznych
oraz najnowszych zastosowań akupunktury i przyżegania moxą.
Dalsze istotne zmiany zaszły za czasów panowania dynastii Sui i Tang
(tj. do X w n.e.). Napisano wtedy ważne dzieła podsumowujące dotychczasowe
osiągnięcia medycyny m.in. Tysiąc złotych recept napisana przez Sun
Simiao czy Collection of Moxibustion Therapy for Emergency. Sun Simiao
opracował także kolorowe tablice z naniesionymi meridianami oraz opisanymi
650 punktami.
W VII w akupunktura stała się dyscypliną naukową i była nauczana.
W dalszych latach wydano liczne podręczniki do jej nauki, utworzono
wydziały medyczne i farmaceutyczne. Na początku XI wieku do egzaminu
praktycznego zastosowano po raz pierwszy figury z brązu wielkości dorosłego
człowieka z naniesionymi na powierzchnio odwzorowaniami meridianów
i punktami.
Za czasów panowania dynastii Song w 1341r Hua Shou zajął się badaniem
przebiegu kanałów energetycznych i jego związku z punktami napisał
dzieło Exposition of Fourteen Meridians. Xi Hong i Dou Cai opisali
liczne techniki manipulacji igłami podczas nakłuwań.
Kolejne lata przyniosły nowe dzieła i udoskonalenie technik akupunktury,
aż do początku wieku XVII wieku tj. czasów panowania dynastii Qing,
kiedy to ograniczono dostępność do tradycyjnej chińskiej medycyny.
Udało się, co prawda napisać kilka dzieł medycznych, z których najważniejszym
było Złote Zwierciadło Medycyny, lecz nie wywarły one już wtedy wielkiego
wpływu.
W XIX wieku medycyna tradycyjna była wręcz tępiona a zbiegło się to
z rozwojem i napływem zachodniej medycyny do Chin. Medycyna tradycyjna
przez kilkadziesiąt lat istniała w ukryciu, czyniono usilne starania
by przywrócić jej dawną świetność. Stało się to dopiero w 1944 r za
sprawą dekretu wydanego przez Mao Zedonga, który zrównywał wprawach
medycynę zachodnią i tradycyjną medycynę chińską. Odtąd obydwie były
wykładane w tamtejszych akademiach a pacjenci mogli wybierać, w jaki
sposób chcą być leczeni.
|